Wat is suïcidaliteit en hoe kan ik signalen herkennen?
Als hulpverlener is het belangrijk om inzicht te hebben in suïcidale gedachten en suïcidaal gedrag en om signalen ervan te herkennen. Hier vind je basiskennis en links.
Als hulpverlener kan je op elk moment geconfronteerd worden met een suïcidale persoon. Ook wanneer suïcidaliteit niet de reden van aanmelding is, is het belangrijk om alert te zijn voor signalen.
Het (h)erkennen van signalen dat iemand aan zelfmoord denkt vormt immers de eerste
stap in het op gang brengen van gepaste zorg en het helpen voorkomen van zelfdoding. Vaak zijn signalen niet duidelijk waarneembaar en zal de aanwezigheid van suïcidale gedachten actief bevraagd moeten worden.
De richtlijn m.b.t. detectie en behandeling van suïcidaal gedrag en de bijhorende e-learningwebsite "SP-reflex" bevatten aanbevelingen voor het herkennen en bespreken van suïcidaliteit. Deze pagina haalt kort de belangrijkste elementen daaruit aan.
Wat is suïcidaliteit?
Suïcidaliteit is een brede term die het geheel van suïcidale gedachten, verlangens, voorbereidende handelingen en suïcidepogingen omvat. Aan de basis liggen diverse oorzaken.
De intensiteit en het acute gevaar voor suïcide kunnen sterk verschillen en fluctueren doorheen het suïcidale proces. Afhankelijk van waar iemand zich in dat proces bevindt, kunnen verschillende signalen zich voordoen.
Signalen herkennen
Om te weten waar iemand zich in het suïcidaal proces bevindt, ga je in eerste instantie af op signalen van suïcidaliteit. Deze signalen kunnen verschillende vormen aannemen.
Hieronder worden enkele signalen beschreven. Het risico op suïcidaal gedrag neemt toe naarmate er meerdere signalen gedurende langere tijd aanwezig zijn. Wanneer je signalen opmerkt is het van belang deze te bespreken en zelfmoordgedachten expliciet te bevragen.
Deze dreigingen vereisen onmiddellijke hulp of aandacht:
- Dreigen om zichzelf te verminken of te doden.
- Methoden zoeken of toegang zoeken tot middelen om zichzelf te doden.
- Praten of schrijven over de dood, sterven of zelfmoord.
Onderstaande waarschuwingssignalen vereisen minder dringende hulp, maar dienen wel verder onderzocht te worden:
- Hopeloosheid
- Woede, boosheid of wraakzucht
- Roekeloos gedrag of het schijnbaar zonder nadenken ondernemen van risicovolle activiteiten
- Gevoel vast te zitten, geen uitweg te weten
- Toenemend alcohol- of druggebruik
- Zich terugtrekken van familie, vrienden of de samenleving
- Angst, agitatie of slaapproblemen
- Sterke stemmingswisselingen
- Geen redenen zien om te leven, de zin van het leven niet zien
Nood aan advies?
Je bent bezorgd om een patiënt of cliënt die met jou over zelfmoordgedachten gepraat heeft of waarvan je vermoedt dat die aan zelfmoord denkt? En je wil zo snel mogelijk met iemand hierover praten? Dan kan je terecht de ASPHA hulplijn. ASPHA staat voor Advies SuïcidePreventie voor Huisartsen en Andere hulpverleners. Je kan er terecht voor advies over het begeleiden van suïcidale personen, hun omgeving en nabestaanden van zelfdoding.
Voor minder urgente vragen of voor vragen die gelinkt zijn aan een bepaalde provincie of regio kan je ook terecht bij de Suïcidepreventiewerking van de Centra voor Geestelijke Gezondheid.
Ondersteuning door ASPHA
ASPHA staat voor Advies SuïcidePreventie voor Huisartsen en Andere hulpverleners. Je kan ASPHA telefonisch contacteren, alsook via mail.
- Elke werkdag tussen 9u en 21u
- Ook via mail
- Voor hulpverleners
Ondersteuning door CGG-SP
- Advies en consult
- Ondersteuning bij een suïcidepreventiebeleid
- Participatie in de netwerken Geestelijke Gezondheid i.k.v. zorgcontinuïteit
- Vormingen aan intermediairs
- In elke provincie
Deze online tools en apps kunnen jou helpen
Safety Plan
Een Safety Plan helpt personen met zelfmoordgedachten om in zeven stappen een suïcidale crisis te overbruggen.
On Track Again
De webpagina On Track Again helpt jongeren opnieuw op weg na een zelfmoordpoging.
Think Life
Think Life is een online zelfhulpcursus die je helpt om beter te leren omgaan met je zelfmoordgedachten.
BackUp
De app BackUp biedt houvast bij zelfmoordgedachten en helpt een crisis te overbruggen
SP-Reflex
Aan de hand van e-learningmodules en oefeningen leert de SP-Reflex hoe je als hulpverlener de suïcidepreventie richtlijnen in de praktijk omzet.
Publicaties
Richtlijn Detectie en interventies bij suïcidale gedachten en gedrag - Samenvatting
Samenvatting van de multidisciplinaire richtlijn voor de gezondheidszorg.
Praktijkadviezen Suïcidepreventie bij ouderen
Wetenschappelijk onderbouwde adviezen voor zorg- en hulpverleners.