Postventie op school

Als een leerling overlijdt aan zelfdoding, is het van groot belang om hier op school ook meteen mee aan de slag te gaan. Dat betekent dat het hele schoolteam (klastitularis, andere leerkrachten, directie etc.) moet voorzien in een correcte slechtnieuwsmelding, eerste opvang en ondersteuning op korte en lange termijn.

Slecht nieuws melden

De allereerste stap is de juiste informatie over het overlijden geven, en dat aan de eventuele familieleden op school en aan de klas van de leerling. Natuurlijk moet er betrouwbare informatie beschikbaar zijn. Geef niet zomaar details over de specifieke manier waarop de leerling overleden is, en stem met de familie af wat vrijgegeven mag worden. Wees aandachtig voor geruchten. Die kunnen verspreid worden tussen leerlingen, via sociale media… Vraag aan de leerlingen wat ze gehoord hebben en probeer de geruchten de kop in te drukken. Benadruk ook altijd dat geruchten pijn doen.

Eerste opvang

De volgende stap is het voorzien van opvang, een luisterend oor en ruimte om te kunnen rouwen.
Ook een kader over suïcidaal gedrag voorzien in aan te raden. Zo is het belangrijk om te benadrukken dat zelfmoord iets heel complex is, en niet veroorzaakt wordt door één enkele factor. Het is ook niet zomaar een ‘keuze’, maar iemand die veel pijn had en op dat moment geen andere uitweg meer kon zien. (Denken aan) zelfmoord kan voorkomen worden, er bestaan verschillende manieren van hulp voor. Kunnen praten met anderen over donkere gedachten is heel belangrijk. Voorzie naast eerste opvang ook de mogelijkheid tot herdenking en hou rekening dat leerlingen door het traumatische rouwproces zich minder gaan kunnen focussen en concentreren in lessen, op taken, voor toetsen enz.

Nadat alle informatie gegeven is, is het belangrijk om een klasgesprek aan te gaan. Essentieel voor zo’n gesprek is het creëren van een veilige ruimte waarin leerlingen hun gevoelens kunnen delen met elkaar zonder dat ze zich laten tegenhouden, bv. door schaamte. Laat duidelijk weten aan de leerlingen dat dit gesprek binnen deze klasgroep blijft, en dat ze de verhalen van anderen niet zomaar mogen doorvertellen. Het gesprek is vertrouwelijk, en zo kan het ook open en eerlijk zijn.

Bereid het klasgesprek goed voor. Denk na over wat je wil zeggen, en houd rekening met de verschillende reacties en emoties die hierop kunnen volgen. Dit kan verdriet en woede inhouden, maar bv. ook onverschilligheid. Voorzie, eventueel in samenwerking met andere collega’s, een aparte ruimte waar leerlingen in stilte kunnen bekomen als het klasgesprek te zwaar wordt. Laat de leerlingen weten dat ze vrij zijn om daar zo lang te blijven als ze willen, en dat ze altijd terug naar het klasgesprek mogen komen.

Een klasgesprek gaat in de eerste plaats om gevoelens. De leerlingen mogen hierover praten en deze gevoelens uiten. Laat hen weten dat gevoelens van angst en schuld heel normaal zijn in deze situatie. Het is ook normaal dat iedereen op zijn eigen manier met zijn eigen gevoelens omgaat, er zijn geen ‘juiste’ of ‘foute’ gevoelens of verhalen. Hetzelfde geldt voor vragen van de leerlingen: maak hier ruimte voor, en laat de leerlingen de vragen stellen die in hen opkomen. Probeer zo eerlijk en open mogelijk te antwoorden.

Als er vragen bij zijn waar je geen antwoord op kan of wil geven (bijvoorbeeld onnodige details over het overlijden), dan mag je hier op een rustige, maar duidelijke manier de grenzen in aangeven.