School
Hoe kan je werk maken van suïcidepreventie binnen jouw school?
Waarom?
Zelfmoordgedachten komen vrij frequent voor bij jongeren. In de HBSC-studie van de UGent (2018) gaf 13% van de jongens en 22% van de meisjes tussen 13 en 18 jaar aan dat ze ooit aan zelfmoord dachten. Jonge meisjes (15-19 jaar) ondernemen daarnaast ook meer (niet-fatale) zelfmoordpogingen dan vrouwen en mannen in andere leeftijdsgroepen, zo blijkt uit de registratiestudie van de Eenheid voor Zelfmoordonderzoek (UGent, 2019). Die pogingen lopen gelukkig minder fataal af dan pogingen in andere leeftijdsgroepen, waardoor het aantal overlijdens door suïcide bij jongeren beperkt blijft (zie de analyse van de sterftecijfers op de website van Zorg en Gezondheid).
Meer infor over zelfmoord bij jongeren lees je in in de factsheet. Nood aan meer inzicht in zelfmoordpreventie? Op de pagina Feiten en Cijfers vind je de belangrijkste cijfers, oorzaken, mythes en preventiestrategieën.
Wat?
De school is een belangrijke plek waar we jongeren weerbaarder kunnen maken, signalen van zelfmoordgedachten kunnen detecteren en eerste opvang kunnen bieden aan kwetsbare leerlingen. Volgende strategieën primeren om de geestelijke gezondheid van leerlingen te bevorderen en zelfmoordgedrag te voorkomen:
- Investeren in een geestelijk gezondheidsbeleid
- Implementeren van preventieprogramma’s die focussen op geestelijke gezondheid zoals psycho-educatieve programma’s, vaardigheidstraining, training voor leerkrachten
- Bijzondere aandacht besteden en de gepaste hulp bieden aan kwetsbare leerlingen (en personeelsleden), bijvoorbeeld aan wie nabestaande is na zelfdoding, aan personen met psychische klachten, aan holebi- en transgenderjongeren,…
Een mix van deze strategieën is nodig om te komen tot een doeltreffend beleid. Meer over deze strategieën, met verwijzingen naar studies en preventieprogramma’s lees je in de toolkit 'Zelfmoordpreventie, interventie en postventie op school', die ontwikkeld werd in kader van het Europese project Euregenas.
Vier tips om het thema in de les te brengen
1. Geef geen aparte les over zelfmoord, maar integreer het thema in een les over psychisch welzijn/omgaan met psychische problemen. Maak daarbij gebruik van websites en educatieve pakketten. Volgende raden we aan:
2. Leg inhoudelijk de nadruk op volgende boodschappen:
- Zelfmoord is nooit ‘een keuze’ en mensen die een zelfmoordpoging ondernemen willen meestal niet dood. Zelfmoordgedachten en –pogingen zijn steeds een signaal dat het niet goed gaat met iemand en moet je dus altijd ernstig nemen.
- Zelfmoordgedachten en de onderliggende psychische problemen zijn te behandelen. Onderzoek toont dat bv. psychotherapie en medicatie kunnen helpen.
- Info en hulp is voorhanden. Zowel mensen in crisis als hun omgeving kunnen terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of op www.zelfmoord1813.be
- Zelfmoord is te voorkomen, maar dan moeten we meer durven praten over psychische problemen en de stap naar hulp sneller durven zetten.
3. Wees voorzichtig met film en theatervoorstellingen. Film en theatervoorstellingen kunnen een goede manier zijn om het thema meer bespreekbaar te maken. MAAR er zijn ook risico’s aan verbonden. In onze infofiche ‘Geestig gezond op de planken’ vind je tips en aandachtspunten over het beoordelen van een toneelstuk over zelfmoord, het organiseren van een nabespreking, de opvang van risicoleerlingen en het inbedden van dit thema in een geestelijk gezondheidsbeleid. Wens je meer achtergrondinformatie over dit thema of wil je aan de slag met specifieke tools (vb: voorbeeldbrief voor ouders, hulpkaartje, nabespreking in de klas)? Raadpleeg dan hier de achtergrondtekst bij de theateradviezen.
4. Verwijs altijd naar hulpmogelijkheden. Geef bijvoorbeeld steeds de gegevens van relevante hulplijnen mee (JAC, CLB en CLBch@t, AWEL, Lumi, Zelfmoordlijn,…).
Soms gebeurt het dat een leerling zelf met het idee komt om een werk te maken over zelfdoding. In deze folder vind je info rond hoe je hier best mee kan omgaan en de nodige ondersteuning kan bieden.
Stappenplan zelfmoordpreventie bij leerlingen/studenten
Om leerkrachten, leerlingbegeleiders, directies en ander schoolpersoneel te helpen in het omgaan met leerlingen die mogelijks denken aan zelfmoord, hebben we een stappenplan ontwikkeld. Zo krijg je snel zicht op de te volgen stappen, krijg je concrete tips over wat je best wel of niet doet, en krijg je toegang tot allerlei digitale materialen om aan zelfmoordpreventie te doen.
De fiche is ook verkrijgbaar in posterformaat. Deze poster kan bijvoorbeeld uithangen in jullie leraarskamer of bij de leerlingbegeleiding. Op de poster is er een QR-code die linkt naar de digitale fiche waardoor je snel toegang hebt tot de digitale materialen.
Ondersteuning en vorming?
Vanuit de Suïcidepreventiewerking van de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG-SP) kunnen we jouw school ondersteunen bij de opmaak van een suïcidepreventiebeleid. Ook voor vormingen suïcidepreventie kan je op ons beroep doen.
Meer tips en tools kan je vinden in het boek 'Omgaan met Suïcide op School'. De bijlagen kan je hier gratis raadplegen.