Nieuwe cijfers en actieplan

In 2021 overleden 913 personen door zelfdoding. Dit is een daling van 7,1% in vergelijk met het vorige jaar (in 2020 overleden 970 personen door zelfdoding). Omdat zowel in 2021 als in 2020 de suïcidecijfers niet toegenomen zijn t.o.v. de jaren ervoor, kan gesteld worden dat de korte termijn gevolgen van de COVID-19 pandemie zich niet vertaald hebben in een toename van suïcides.

Wanneer de evolutie van de suïcidecijfers over een langere periode wordt bekeken, dan stellen we in 2021 een daling vast van 33,88% t.o.v. het jaar 2000. Het gaat hierbij om een daling van 35,9% bij mannen en 28,38% bij vrouwen.

Wanneer we naar de verschillende leeftijdsgroepen kijken, kan er voor bijna alle leeftijdsgroepen een positieve evolutie worden gezien. Bovendien zien we sinds lange tijd eindelijk een positieve evolutie bij mannen tussen 45-59 jaar, waarbij de cijfers de laatste jaren zijn gedaald. Dit gaat over een daling van 19% in 2021 t.o.v. 2020 (en een daling van 29,32% t.o.v. 2000). Er is echter wel één leeftijdsgroep waarover we ons recent iets meer zorgen maken en dat is de groep van jonge vrouwen (15-29 jaar). De lange termijn evolutie van 2021 t.o.v. 2000 toont hierbij een stijging van 4,1% (terwijl we bij de jonge mannen een daling van 50% zien) met daarbij de zorgwekkende stijging van 22% in 2021 t.o.v. 2020. Dit zou een indicatie kunnen zijn dat de groep jonge vrouwen wel meer heeft geleden onder de gevolgen van de COVID-19 pandemie.

Er waren in 2021 naar schatting 8449 pogingen tot zelfdoding in Vlaanderen, wat neerkomt op gemiddeld 23 suïcidepogingen per dag. De rate van suïcidepogingen (= het aantal suïcidepogingen berekend per 100.000 inwoners) in 2021 lag daarmee 7,9% lager dan de rate in 2020. Lees hier het volledige rapport over suïcidepogingen in 2021.

Wanneer de evolutie van de suïcidecijfers over een langere periode wordt bekeken, kan er in 2021 een daling van 25,4% t.o.v. het jaar 2000 worden vastgesteld.

Uit de meest recente gegevens van de algemene Gezondheidsenquête (2018) blijkt dat 13,9% van de Belgische bevolking van 15 jaar en ouder minstens één keer in hun leven ernstig aan suïcide hebben gedacht. In de afgelopen 12 maanden was dit 4,3% van de bevolking.

In Vlaanderen zien we dat 12.9% van de Vlaamse bevolking van 15 jaar en ouder ten minste één keer in zijn leven ernstig aan suïcide heeft gedacht. In de afgelopen 12 maanden was dit 3.3%. In vergelijking met het jaar 2004 zagen we in 2018 een lichte stijging in de cijfers.

De meest recente COVID-19-Gezondheidsenquete waarin deelnemers werd gevraagd naar suïcidale gedachten was de tiende COVID-19-Gezondheidsenquete, die plaatsvond in maart 2022.

Deelnemers aan de tiende COVID-19-Gezondheidsenquête werd gevraagd of zij ooit in hun leven suïcidegedachten hadden ervaren. De antwoorden waren als volgt: "nee, nooit" (80%), "ja, maar enkel voor de start van de pandemie" (9%), "ja, zowel voor als tijdens de pandemie" (8%), en "ja, maar enkel tijdens de pandemie" (2.5%). Het percentage personen van 18 jaar en ouder die aangaven ooit in hun leven zelfmoordgedachten te hebben gehad (hier 20%) ligt hoger dan de cijfers uit nationale enquêtes (bv. HIS 2018: 14% van de 18+- jarigen). We zien dus dat de gedachten aan suïcide toeneemt ten opzichte van 2018. Het is belangrijk om deze cijfers voorzichtig te interpreteren aangezien de data van de COVID-19 gezondheidsenquêtes verzameld werd aan de hand van zelfrapportage en daardoor mogelijk minder betrouwbaar zijn dan die van de algemene Gezondheidsenquêtes.

Deze ongunstige ontwikkeling zien we ook bij jongeren. De studie Jongeren en Gezondheid kadert binnen de Health Behaviour in School-Aged Childeren (HBSC) studie. Het percentage jongeren dat aangaf meermaals zelfmoordgedachten gehad te hebben, bedroeg 22,3% in 2022. Een groter percentage meisjes (28,3%) dan jongens (16,3%) gaf aan zelfmoordgedachten te hebben.

In vergelijking met 2018 werd een ongunstige evolutie geobserveerd in de prevalentie van zelfmoordgedachten en dit bij alle jongeren en de jongens en de meisjes afzonderlijk. Toen bedroegen deze percentages respectievelijk 17,6%, 13,0% en 22,1%.

Om de Vlaamse suïcidecijfers verder terug te dringen werd recent ook het derde Vlaams Actieplan Suïcidepreventie goedgekeurd.