Een gezonde geest in een gezond lichaam: is er een link tussen bewegen en zelfmoordgedachten?
Op zondag 10 september, Werelddag Suïcidepreventie, kan je deelnemen aan de 1813Run, een loopevenement ten voordele van Zelfmoord1813 waar we samen 1813 kilometer willen lopen. We kiezen niet zomaar voor een sportief evenement. Bewegen en sporten kunnen namelijk je mentale gezondheid een boost geven. Ook samen bewegen en supporteren, kortom samen zijn, kunnen hieraan bijdragen. Je leest er alles over in deze blog.
Lichaam en geest zijn onlosmakelijk verbonden
Het zal je wellicht niet verbazen dat je mentale en lichamelijke gezondheid met elkaar verbonden zijn. Zo toont onderzoek aan dat mensen met (chronische) lichamelijke klachten vatbaarder kunnen zijn voor het ontwikkelen van psychische problemen. Daarnaast kunnen mensen met mentale klachten kwetsbaarder zijn voor het krijgen van lichamelijke aandoeningen. Mentale en lichamelijke gezondheid gaan dus hand in hand!
Walking is man’s best medicine
Onderzoek toont aan dat regelmatig bewegen en sporten, zelfs als je maar een beetje actief bent, een positief effect hebben op je lichamelijke én geestelijke gezondheid (vb. depressieve en angstklachten). We vroegen ons af of dit ook geldt voor zelfmoordgedachten? Daarom doken we in de wetenschappelijke literatuur.
Verkleint regelmatig bewegen sowieso het risico op zelfmoordgedachten?
Het ontwikkelen van zelfmoordgedachten is een complex proces. Er is nooit maar één oorzaak. Het is steeds door een combinatie van verschillende biologische, psychologische en sociale risico- en beschermende factoren. Daarom geven wetenschappelijke studies helaas geen kant-en-klaar antwoord op deze vraag. Er zijn wel aanwijzingen dat volwassenen die regelmatig bewegen of sporten een kleinere kans hebben op het ontwikkelen van zelfmoordgedachten, maar er is nog meer onderzoek nodig om hier een duidelijk antwoord op te geven. Geen enkele studie kan bovendien een rechtstreeks verband vaststellen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat iemand die veel beweegt ook ander gezond gedrag stelt dat de kans op zelfmoordgedachten kleiner maakt (vb. meer rustmomenten of ontspanning inbouwen voor zichzelf, minder alcohol drinken, sneller hulp zoeken bij bepaalde klachten…). We kunnen dus niet zomaar stellen dat regelmatig bewegen sowieso het risico op zelfmoordgedachten doet afnemen.
Waarom raden we dan toch aan om meer te bewegen?
Hoewel het nog steeds onduidelijk is of er een rechtstreeks verband is tussen zelfmoordgedachten en beweging, blijkt uit onderzoek wel dat regelmatig bewegen en sporten indirect een impact kan hebben op zelfmoordgedachten:
- Regelmatig bewegen kan een aantal belangrijke risicofactoren voor zelfmoordgedachten doen afnemen. Zo is fysieke activiteit gerelateerd aan meer emotionele en lichamelijke gezondheid, minder depressieve en angstklachten, betere informatieverwerking in de hersenen en kwaliteitsvollere slaap. Dit komt onder andere door positieve veranderingen in de hersenen wanneer je beweegt.
- Sporten of bewegen in groep kan zorgen voor meer sociale contacten. Sociale steun, regelmatig contacten met anderen en deel uitmaken van een netwerk zijn belangrijke factoren die kunnen beschermen tegen het ontwikkelen van zelfmoordgedachten.
- Door regelmatig te bewegen, blijf je fit en kan je zorgen voor succeservaringen en een positief gevoel over jezelf. Je krijgt met andere woorden het gevoel iets te hebben bereikt en je kan hier voldoening uithalen. Deze ervaringen zorgen voor meer levenstevredenheid en een positief mentaal welzijn, wat ook beschermend kan werken op vlak van zelfmoordgedachten.
Als je niet goed in je vel zit, dan heb je toch geen zin om te bewegen?
Het klopt dat mensen die het mentaal zwaar hebben, meer sedentair gedrag (stilzitten) vertonen. Het is nu eenmaal moeilijker om jezelf te motiveren om te gaan bewegen wanneer je niet goed in je vel zit. Toch toont onderzoek dat mensen die het psychisch moeilijk hebben ook succesvol kunnen starten met bewegen én dat ze het ook op lange termijn kunnen volhouden. We denken vaak dat vooruitgang betekent dat we steeds grote stappen vooruit gaan. De realiteit leert ons dat ook kleine stappen en af en toe een terugval ook zorgen voor vooruitgang.
Ook kleine hoeveelheden lichamelijke activiteit kunnen namelijk al een positief effect hebben. Elk klein beetje extra bewegen kan bijdragen aan je mentale gezondheid. Waar je wel best op let om effect te hebben, is dat je regelmatig beweegt of sport en dat het niet bij een eenmalige inspanning blijft. De tips van Gezond Leven kunnen helpen om te starten met meer bewegen en om het beter vol te houden, en misschien is de 1813Run wel een waardevolle eerste stap in de richting van meer bewegen?
Conclusie
Op basis van de wetenschappelijke literatuur kunnen we niet stellen dat beweging of sporten op zichzelf ingezet kunnen worden ter preventie van zelfmoordgedachten. Wel kunnen regelmatig bewegen en sporten bijdragen aan het versterken van factoren die beschermen voor zelfmoordgedachten, aangezien onderzoek toont dat ze een positief effect hebben op mentale gezondheid. Daarnaast heb je best ook aandacht voor andere beschermende factoren zoals sociale steun, een beroep kunnen doen op hulp, …. Het ontwikkelen van zelfmoordgedachten is namelijk een complex proces. Er is nooit slechts één oorzaak, maar het ontstaat door een wisselwerking van biologische, psychologische en sociale risico- en beschermende factoren.
Loop jij mee op 10 september?
Bronnen
Brown, D.R. (2005). Physical activity, sports participation, and suicidal behaviors: A literature review. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 4, 484-500. http://dx.doi.org/10.1080/1612197X.2005.10807320
Marquez, D. X., Aguiñaga, S., Vásquez, P. M., Conroy, D. E., Erickson, K. I., Hillman, C. H., Stillman, C. M., Ballard, R. M., Sheppard, B. B., Petruzzello, S. J., King, A. C., & Powell, K. E. (2020). A systematic review of physical activity and quality of life and well-being. Translational Behavioral Medicine, 10(5), 1098–1109. https://doi.org/10.1093/tbm/ibz198
Fabiano, N., Gupta, A., Fiedorowicz, J. G., Firth, J., Stubbs, B., Vancampfort, D., Schuch, F. B., Carr, L. J., & Solmi, M. (2023). The effect of exercise on suicidal ideation and behaviors: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Affective Disorders, 330, 355–366. https://doi.org/10.1016/j.jad.2023.02.071
Pearce, M. G. S., Garcia, L. M. T., Abbas, A., Strain, T., Schuch, F. B., Golubic, R., Kelly, P., Khan, S. A., Utukuri, M., Laird, Y., Mok, A., Smith, A. D., Tainio, M., Brage, S., & Woodcock, J. (2022). Association Between Physical Activity and Risk of Depression. JAMA Psychiatry, 79(6), 550. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2022.0609
Vancampfort, D., Hallgren, M., Firth, J., Rosenbaum, S., Schuch, F. B., Mugisha, J., Probst, M., Van Damme, T., Carvalho, A. F., & Stubbs, B. (2018). Physical activity and suicidal ideation: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 225, 438–448. https://doi.org/10.1016/j.jad.2017.08.070
Meer nieuwsartikels
De Zelfmoordlijn 1813 beantwoordden nog nooit zoveel oproepen
Vorming Toekomstgerichte Training voor hulpverleners
Het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) plant in mei opnieuw een tweedaagse opleiding voor hulpverleners om groepstraining te kunnen geven aan personen met suïcidegedachten, de Toekomstgerichte Training.
Studiedag dubbele impact van suïcidaliteit en verslaving
Kom je in je omgeving in aanraking met iemand die kampt met suïcidaliteit en/of verslaving? Kom dan op 21 juni 2024 naar de studiedag voor naasten en hulpverleners.