Zelfmoord bij personen met een migratieachtergrond
Deze fact sheet geeft een overzicht van cijfers, factoren, preventiestrategieën en aandachtspunten specifiek voor deze doelgroep.
Laatste update: december 2024
Cijfers
Uit internationaal onderzoek blijkt dat het zelfmoordcijfer onder personen uit etnische minderheidsgroepen wereldwijd 12,1 per 100.000 personen bedraagt (Troya et al., 2022). Dit in vergelijking met een gemiddeld suïcidecijfer van 10,2 per 100.000 personen in Europa (Eurostat, 2023). Op basis van deze cijfers hebben mensen met een etnische minderheidsachtergrond mogelijk een hoger risico op zelfmoord dan de algemene bevolking in Europa.
Het is echter belangrijk om rekening te houden met de volgende zaken:
- De zelfmoordcijfers kunnen aanzienlijk variëren tussen verschillende landen en regio's, zelfs binnen Europa. Bijvoorbeeld in Vlaanderen ligt het zelfmoordcijfer hoger, namelijk 15,4 per 100.000 inwoners in 2022. De meest recente suïcidecijfers in Vlaanderen kan je hier raadplegen.
- Mensen met een etnische minderheidsachtergrond vormen een diverse groep met verschillende culturele achtergronden, leefomstandigheden en socio-economische factoren (Al-Sharifi et al., 2015).
Etnische minderheidsgroepen maken minder vaak gebruik van de beschikbare behandeling voor suïcidale gedachten (Nestor et al., 2016). Belangrijk hierbij op te merken is dat dit kan leiden tot een onderrapportage van suïcidaliteit bij deze groepen.
- Van de adolescenten van etnische minderheden die een suïcidepoging deden, ontving minder dan 50% het afgelopen jaar een behandeling gericht op suïcidale gedachten of gedrag (Nestor et al., 2016).
- Bij adolescenten van etnische minderheden die met suïcidegedachten worstelen, maar geen poging deden, was dit maar 10% (Nestor et al., 2016).
Factoren
- Minder toegang tot de geestelijke gezondheidszorg: door factoren zoals taalbarrières (Forte et al., 2018) en cultureel stigma kan het dat mensen minder vaak hulp zoeken, vooral bij gevoelige onderwerpen zoals suïcidaliteit (Nestor et al., 2016).
- Discriminatie: ervaringen met discriminatie kunnen leiden tot gevoelens van schaamte, isolatie en hopeloosheid (Troya et al., 2022).
- Sociale fragmentatie: etnische minderheden kunnen minder goed ingeburgerd zijn in de samenleving en minder sociale contacten hebben (Troya et al., 2022).
- Economische kwetsbaarheid: dit kan leiden tot armoede, werkloosheid en gebrek aan toegang tot basisbehoeften (Forte et al., 2018).
- Acculturatiestress: de stress die gepaard gaat met het aanpassen aan een nieuwe cultuur kan leiden tot psychische moeilijkheden (Forte et al., 2018; Troya et al., 2022).
- Uitdagingen in sociale relaties: etnische minderheden kunnen vaker geconfronteerd worden met familieproblemen, sociale isolatie en een gebrek aan ondersteuning (Lai et al., 2017).
- Gevoelens van verlies, depressie en angst: deze gevoelens komen vaker voor bij etnische minderheden en kunnen leiden tot suïcidale gedachten en -pogingen (Lai et al., 2017).
- Religie: religie kan naast een beschermende factor ook een risicofactor zijn, bijvoorbeeld bij sterke religieuze druk of verstoting door de religieuze gemeenschap (Kelly, 2011; Ginges et al., 2009; Exline et al., 2000).
Preventie
Het voorkomen van suïcide bij etnische minderheden vereist een veelzijdige aanpak die zowel risicofactoren vermindert als beschermende factoren versterkt op verschillende levensgebieden.
- Praat erover: open en eerlijke gesprekken over geestelijke gezondheid binnen families en vriendengroepen kunnen helpen om stigma te doorbreken. Dit helpt mensen die het moeilijk hebben om makkelijker hulp te zoeken.
- Versterk gemeenschaps- en familiebanden: familie en gemeenschap kunnen een belangrijke rol spelen in het voorkomen van zelfmoordgedachten en -pogingen. Wanneer een gemeenschap zelfmoord sterk afkeurt of wanneer er sterke familiebanden zijn, kan dit mensen helpen om zich gesteund te voelen en zelfmoordgedachten te verminderen (Lai et al., 2017). Hier vind je meer tips om het gesprek rond suïcidaliteit te openen.
- Toegang tot cultureel competente zorgverleners: onderzoek toont aan dat het belangrijk is om hulp te bieden die aansluit bij de culturele normen en overtuigingen van mensen. Dit betekent dat hulpverleners rekening moeten houden met iemands culturele achtergrond en de normen en waarden van hun cliënten (Lai et al., 2017).
Aandachtspunten
Het is belangrijk om te weten dat niet alle mensen met een migratieachtergrond suïcidaal zullen worden. Er zijn veel factoren die een rol spelen bij suïcide, en etnische achtergrond is slechts één van die factoren.
Door open gesprekken, sterke gemeenschapsbanden en toegang tot cultureel competente zorgverleners kunnen we perspectief bieden en het risico op suïcide verminderen voor alle mensen, ongeacht hun achtergrond.
Meer weten?
Alle aangehaalde bronnen zijn op vraag beschikbaar. Voor meer informatie of advies kan u terecht bij VLESP, het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie.