Zelfmoordlijn beantwoordde 23.614 oproepen in 2020

Deze stijging valt te verklaren door de toegenomen capaciteit van beantwoorders: ons vrijwilligersaantal steeg met bijna 20% (van 202 naar 239). Daarnaast leidde het CPZ ook 44 studenten op tot beantwoorder in het kader van een stage of keuzevak. Deze studenten versterkten mee de capaciteit van de lijn, en konden zodoende ook bijzonder waardevolle praktijkervaring in suïcidepreventie opdoen. Naast de stijging van het aantal beantwoorders, zien we ook dat de individuele beantwoorders meer uren beantwoordden in 2020. Hierdoor daalt ook het aantal doorverbindingen naar Tele-Onthaal voor wie aan de Zelfmoordlijn niet meteen een gesprek aangeboden kan krijgen. Globaal gezien merken we geen stijging in het aantal mensen dat de Zelfmoordlijn probeert te contacteren.

Van elk gesprek aan de Zelfmoordlijn wordt een anoniem verslag gemaakt. In het verslag registreert de beantwoorder een aantal basisgegevens (zoals leeftijd, gender, leefsituatie, …) maar ook hoe ver de zelfmoordgedachten van de oproeper gevorderd zijn (denkt iemand eerder vaag aan zelfmoord, of staat iemand heel dicht bij een poging?), welke risico- en beschermende factoren aanwezig zijn, enzovoort.

De oproepers naar de Zelfmoordlijn verschillen in 2020 niet sterk van andere jaren: in vergelijking met 2019 namen iets meer mannen contact op met de lijn (40,9% tov 39,3%). Toch blijft het merendeel van de oproepers vrouw. Aan de chat zien we wel een uitgesproken verschil: 79,5% van de oproepers zijn vrouwen (tov 73,5% in 2019). Gemiddeld zien we ook dat onze oproepers jonger zijn, in vergelijking met 2019. Opvallend hierbij is dat vooral de groep van 20-29 jaar is die ons vaker contacteert. Dat zien we zowel bij de mannen als bij de vrouwen, zowel aan de telefoon als aan de chat. Bij de mannen zien we ook een relatieve stijging van de groep van 40’ers en 50’ers aan de telefoon, ook bij de vrouwen stijgen de 40’ers (aan de telefoon). De leeftijdsverdeling in 2020 verschilt daarmee significant van de leeftijdsverdeling in 2019.

Voor het merendeel van de gesprekken denkt de oproeper langer dan een jaar aan zelfdoding (respectievelijk 36% van de mannen en 43% van de vrouwen). 43,6% van de oproepers ondernam in het verleden al één of meerdere pogingen. De Zelfmoordlijn bereikt dus een erg kwetsbare groep, maar deze verschilt op het vlak van suïcidaliteit niet significant in vergelijking met 2019.

Zelfdoding kan nooit worden herleid tot slechts één oorzaak. Zelfdoding is steeds het gevolg van een combinatie van risicofactoren en de afwezigheid van beschermende factoren. De mate waarin de risicofactoren tijdens gesprekken aan bod kwam, is over het algemeen gelijk gebleven ten opzichte van 2019. We zien wel een lichte toename van het aandeel gesprekken waarin eenzaamheid, problemen met ouders, middelenmisbruik, angsten en mishandeling ter sprake kwam. Risicofactoren zoals relatieproblemen, pesten, financiële problemen, (dreigend) faillissement en (dreigende) werkloosheid komen niet vaker aan bod dan in 2019. Op dit moment is er dus geen uitgesproken ‘impact’ van de corona-pandemie vast te stellen op de risicofactoren die de oproepers van de Zelfmoordlijn aanhalen.

Bij de beschermende factoren (bv. de hoop op beterschap, de mate waarin de oproeper oog heeft voor de gevolgen van een eventuele zelfdoding op de omgeving, probleemoplossend gedrag, de mate waarin de oproeper aangeeft nog een zinvolle tijdsbesteding te hebben, de aanwezigheid van een sociaal netwerk of hulpverlening) zien we percentages die gelijklopen met de vorige jaren. Ook hier is dus geen uitgesproken impact van de covid-pandemie en de hierbij horende maatregelen vast te stellen.

Globaal gezien is het profiel van de oproepers dan ook niet sterk verschillend met voorgaande jaren.

In 2021 wil de Zelfmoordlijn het ingeslagen pad van groei verder zetten, met onder meer een verdubbeling van de chathulpverlening, en daaraan gekoppeld een volgende stap in de uitbouw van haar vrijwilligerscapaciteit. Het blijft uiteraard ook de inhoud van de gesprekken nauwgezet opvolgen.