VLESP viert 10-jarig bestaan en lanceert nieuwe adviezen voor preventie van zelfdoding

Zorg- en hulpverleners spelen een cruciale rol in het detecteren, bespreekbaar maken, behandelen en opvolgen van suïcidegedachten bij personen die aan zelfdoding denken. Om hen hierbij te ondersteunen, ontwikkelde VLESP in 2017 een multidisciplinaire richtlijn voor de detectie en behandeling van suïcidaal gedrag. Vandaag lanceert het VLESP op basis van de meest recente wetenschappelijke studies en internationale ontwikkelingen een update van deze richtlijn en zet ze het vernieuwde online leerplatform ‘SP-reflex’, in de kijker.

Op vraag van het werkveld ontwikkelde het VLESP ook specifieke adviezen en een online leermodule over hoe je bij kinderen en jongeren alert kan zijn voor gedachten aan zelfdoding en hoe je daar al vanaf jonge leeftijd in gesprek kan over gaan.

Prof. dr. Gwendolyn Portzky, directeur VLESP: ‘Kinderen en jongeren zijn een belangrijke doelgroep in suïcidepreventie. We weten bijvoorbeeld dat zelfmoordgedachten al kunnen voorkomen op jonge leeftijd en dat deze toenemen tijdens de adolescentie. Ook suïcidepogingen komen vaak voor bij jongeren. Vroege detectie van zelfmoordgedachten op jonge leeftijd is dan ook een cruciale stap in suïcidepreventie. Maar dan komt de vraag bijvoorbeeld ‘Vanaf welke leeftijd mag je of moet je als hulpverlener het gesprek aangaan over zelfmoordgedachten?’ of ‘Zijn er bij kinderen en jongeren andere signalen die je kan opmerken dan bij volwassenen?’. Op deze vragen geven we antwoord in onze richtlijn en willen we hulpverleners wetenschappelijk onderbouwde handvaten bieden ter ondersteuning.’

Een derde nieuwigheid zijn adviezen voor de preventie van zelfdoding bij personen met autisme. Deze doelgroep wordt meer dan gemiddeld geconfronteerd met suïcidegedachten en suïcidaal gedrag. In de praktijk is zelfdoding echter een moeilijk thema om te bespreken. Daarom wil VLESP hulpverleners nu handvatten bieden om zelfdoding beter bespreekbaar te maken én om hulpverlening meer autismevriendelijk te maken. De adviezen werden ontwikkeld op basis van wetenschappelijk onderzoek, maar ook rekening houdend met de ervaringen van mensen met autisme zelf. Bovenop de adviezen voor hulpverleners, zijn er ook handvatten voor naasten ontwikkeld, die ter beschikking worden gesteld via Zelfmoord1813.be. Voor dit project werkte VLESP nauw samen met de Academische Werkplaats Autisme en tal van praktijk- en ervaringsdeskundigen.

Prof. dr. Gwendolyn Portzky, directeur VLESP: ‘Ook bij hulpverleners die werken met personen met autisme zijn er heel wat vragen en moeilijkheden wanneer er suïcidaliteit optreedt. Doorheen het ontwikkelingsproces van de adviezen merkten we bijvoorbeeld vaak dat in vraag werd gesteld of je zelfmoordgedachten wel openlijk mag bespreken met personen met autisme, vanuit de angst dat dit zelfmoordgedachten zou uitlokken. In onze adviezen kunnen we echter heel duidelijk zijn: er is geen enkel wetenschappelijk bewijs dat aantoont dat vragen naar en bespreken van zelfmoordgedachten gedachten zou kunnen uitlokken. Ook niet bij personen met autisme. Het openlijk bevragen en bespreken van zelfmoordgedachten is daarentegen één van de belangrijkste adviezen die we kunnen geven in de preventie van zelfdoding, bij elke doelgroep.’

De lancering van de nieuwe tools voor hulpverleners valt samen met de viering van het 10-jarig bestaan van het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie. Eind 2013 werd VLESP door de Vlaamse Overheid erkend als partnerorganisatie voor suïcidepreventie. Ondertussen is VLESP een gevestigde waarde in het preventielandschap en werden tal van initiatieven ontwikkeld ter preventie van zelfdoding.

VLESP staat in voor de coördinatie en opvolging van het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie (VAS). Het was dan ook nauw betrokken bij de uitvoering van het 2^de VAS en stond mee aan de wieg van het 3de VAS dat recent werd goedgekeurd door het Vlaams Parlement. VLESP ontwikkelde en implementeerde de voorbije jaren tal van methodieken en staat onder andere in voor:

• De coördinatie van het platform Zelfmoord1813.be, het digitale platform voor iedereen die op zoek is naar informatie of hulp rond (preventie van) zelfdoding. Sinds de start van Zelfmoord1813 in 2014 telde het platform 1.913.869 bezoekers.
• De ontwikkeling van online tools voor suïcidepreventie, om mensen voor wie de stap naar de reguliere hulpverlening te groot is te ondersteunen of om te gebruiken in combinatie met (of afwachting van) professionele hulp. De app BackUp, bedoeld om te helpen bij een suïcidale crisis werd sinds de lancering in 2015 42.721 keer gedownload. Think Life, de online zelfhulpcursus die leert hoe met suïcidegedachten om te gaan, werd ondertussen door 7.395 mensen doorlopen.
• De ontwikkeling van de serious game Silver voor jongeren tussen 12 en 16 jaar, die sinds de lancering in 2021 door 14.106 jongeren werd gespeeld. Op deze manier krijgen jongeren vaardigheden om hun mentale gezondheid te versterken.
• Het ontwikkelen van interventies, richtlijnen en instrumenten voor hulpverleners. Om deze in de praktijk te brengen organiseert VLESP trainingen en opleidingen. De online leermodules van VLESP werden tot nu toe door meer dan 25.000 hulpverleners gevolgd: het merendeel volgt deze modules via Zelfmoord1813.be (24.354), een aantal zorginstellingen integreerden de modules in hun eigen online leerplatforms, waarbij jaarlijks meer dan 2.000 hulpverleners de modules doornemen.

Prof. Dr. Gwendolyn Portzky, directeur VLESP: ‘Als je ziet dat Zelfmoord1813 bijna twee miljoen bezoekers telt, dan merk je hoeveel mensen op zoek zijn naar informatie en hulp. Eén van onze voornaamste doelen van Zelfmoord1813 is om laagdrempelige informatie en ondersteuning te kunnen aanbieden. Daarom zetten we in op online tools die snel beschikbaar zijn en meteen een eerste ondersteuning bieden. Deze online tools hebben we vanuit VLESP altijd eerst grondig onderzocht en geëvalueerd of deze veilig en doeltreffend zijn om suïcidale gedachten te doen verminderen. Het is één van de sterktes binnen suïcidepreventie in Vlaanderen dat onze tools grondig wetenschappelijk onderzocht zijn. We zijn ook verheugd om te zien dat meer dan 25.000 hulpverleners onze online vormingsmodules hebben gevolgd en op die manier meer handvaten hebben kunnen krijgen in de nodige zorg voor suïcidale personen. We hebben gezien dat de suïcidecijfers in Vlaanderen de voorbije decennia zijn gedaald met één derde, dit is hoopvol en betekent dat suïcidepreventie werkt. Maar de noden blijven hoog en voor de toekomst staan er nog heel wat nieuwe ontwikkelingen op de planning. We blijven, samen met heel wat andere partners en hulpverleners, verder heel hard werken aan suïcidepreventie in Vlaanderen.’

Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits: ‘VLESP is al jarenlang een belangrijke partner voor de Vlaamse overheid. Vanuit preventief oogpunt is het cruciaal dat er op een wetenschappelijke basis methodes worden ontwikkeld om suïcidaliteit te detecteren en te bespreken en hulpverleners op te leiden en te begeleiden. Het is een bijzonder delicaat thema dat veel mensen treft en veel verdriet veroorzaakt. We zien inderdaad een daling van de suïcidecijfers in Vlaanderen en de ontwikkeling van nieuwe adviezen door VLESP blijft nodig om dat preventief beleid te versterken in het belang van zoveel mensen.’