Ga verder naar de inhoud

Is er een link tussen slaapproblemen en zelfmoordgedachten?

Geplaatst door: VLESP
30/05/2023
Vrouw slapen

Slaapproblemen, zoals slapeloosheid, nachtmerries, te vroeg wakker worden of een verminderde kwaliteit van slaap, kunnen het risico op zelfmoordgedachten doen toenemen. Het aanpakken van slaapproblemen kan dan weer beschermend werken.

In deze blog lees je meer over de link tussen zelfmoordgedachten en slaapproblemen. We geven ook enkele websites mee met tips om beter te slapen.

Hoe kunnen slaapproblemen het risico op zelfmoordgedachten vergroten?

Momenteel is er nog geen kant-en-klaar antwoord op deze vraag. Er zijn wel verschillende factoren die de link tussen slaapproblemen en zelfmoordgedachten kunnen verklaren:

  • Slaapproblemen zorgen voor een verminderde veerkracht waardoor je minder goed kan omgaan met problemen en stressvolle situaties. Dit kan zich uiten in moeite hebben met het omgaan met je emoties, impulsiever reageren, meer piekeren, je vaker hopeloos voelen, minder makkelijk oplossingen vinden bij problemen of moeilijker beslissingen kunnen maken. Dit zijn allemaal risicofactoren voor het ontwikkelen van zelfmoordgedachten.
  • Moeilijkheden met slapen kunnen op termijn ook zorgen voor biologische veranderingen die het risico op zelfmoordgedachten kunnen verhogen. Voorbeelden hiervan zijn een toename van ontstekingsreacties in het lichaam, een overactief stresssysteem of veranderingen in bepaalde neurotransmitters in je hersenen. Bovendien zorgt een slaaptekort vaak voor minder zin om te bewegen of te sporten, terwijl fysieke activiteit net een positieve invloed heeft op je fysieke en mentale gezondheid.
  • Slaapproblemen komen vaak voor bij psychiatrische stoornissen zoals depressie, bipolaire stoornis, gegeneraliseerde angststoornis of posttraumatische stressstoornis. Het hebben van een psychiatrische problematiek verhoogt het risico op het ontwikkelen van zelfmoordgedachten. Echter, slaapproblemen kunnen ook zonder de aanwezigheid van psychiatrische problemen zorgen voor een hoger risico op zelfmoordgedachten.
Wekker

Zorgen zelfmoordgedachten voor (meer) slapeloze nachten?

Dat is inderdaad mogelijk. Uit de literatuur leren we dat slaapproblemen de kans op zelfmoordgedachten doet toenemen. Het omgekeerde, dat zelfmoordgedachten ervoor zorgen dat je slechter slaapt, is uiteraard ook mogelijk. Bovendien kunnen deze twee elkaar niet alleen veroorzaken, maar ook versterken. Er is meer onderzoek nodig om uit te zoeken wat nu ‘de kip of het ei is’, maar eigenlijk doet het er in de praktijk niet zoveel toe.

In de praktijk is het vooral van belang om alert te zijn voor de invloed die ze op elkaar uitoefenen:

  • Slaapproblemen kunnen een waarschuwingssignaal vormen dat iemand het psychisch moeilijk heeft en misschien aan zelfmoord denkt. Bij personen met slaapproblemen pols je dus best preventief naar de aanwezigheid van zelfmoordgedachten.
  • Slaapproblemen zijn een risicofactor voor zelfmoordgedachten. Het in de gaten houden van de slaapkwaliteit en het aanpakken van slaapproblemen wanneer iemand zelfmoordgedachten heeft, kan dus een belangrijk element in het herstel zijn.

Leiden slaapproblemen altijd tot zelfmoordgedachten?

Neen, zelfmoordgedachten en gedrag ontstaan nooit door één probleem of één gebeurtenis. Aan de basis ligt altijd een combinatie van factoren: kwetsbaarheidsfactoren (bijvoorbeeld genetische en neurobiologische eigenschappen of trauma in de vroege levensjaren) en stresserende levensomstandigheden (bijvoorbeeld een psychische problematiek of een verlieservaring). Bovendien zijn er factoren die het risico op suïcide kunnen doen toenemen (risicofactoren) en andere die dit risico juist kunnen inperken (beschermende factoren). Je leest er meer over in het verklarend model.

Slaapproblemen zijn zo een risicofactor. Wanneer iemand een zekere kwetsbaarheid heeft en tegelijkertijd geconfronteerd wordt met stresserende gebeurtenissen, dan kan de aanwezigheid van slaapproblemen het risico op zelfmoordgedachten vergroten. Het aanpakken of voorkomen van slaapproblemen, kan dan weer beschermend werken.

Kat slapen

Hoe pak je slaapproblemen aan?

Wil je meer weten over hoe je slaapproblemen kan aanpakken? Op onderstaande websites vind je meer informatie en concrete tips.

Bronnen

Bishop, T.M., Walsh, P.G., Ashrafioun, L., Lavigne, J.E., & Pigeon, W.R. (2020). Sleep, suicide behaviors, and the protective role of sleep medicine. Sleep Medicine, 66, 264-270. https://doi.org/10.1016/j.slee...

Bjorngaard, J.H., Bjerkeset, O., Romundstad, P., & Gunnell, D. (2011). Sleeping Problems and Suicide in 75,000 Norwegian Adults: A 20 Year Follow[1]up of the HUNT I Study. Sleep, 34(9), 1155-1159. https://doi.org/10.5665/sleep....

Drapeau, C.W., Nadorff, M.R., McCall, W.V., Titus, C.E., Barclay, N., & Payne, A. (2019). Screening for suicide risk in adult sleep patients. Sleep Medicine Reviews, 46, 17-26. https://doi.org/10.1016/j.smrv...

Krakow, B., Ribeiro, J.D., Ulibarri, V.A., Krakow, J., & Joiner Jr., T.E. (2011). Sleep disturbances and suicidal ideation in sleep medical center patients. Journal of Affective Disorders, 131, 422-427. https://doi.org/10.1016/j.jad....

Liu, R.T., Steele, S.J., Hamilton, J.L., Do, Q.B.P., Furbish, K., Burke, T.A., Martinez, A.P., & Gerlus, N. (2020). Sleep and suicide: A systematic review and meta-analysis of longitudinal studies. Clinical Psychololy Review, 81, 101895. https://doi.org/10.1016/j.cpr....

Lopez-Castroman, J., & Jaussent, I. (2020). Sleep Disturbances and Suicidal Behavior. Current Topics in Behavioural Neurosciences, 46, 211-228. https://doi.org/10.1007/7854_2...

McCall, W.V. (2011). Insomnia Is a Risk Factor for Suicide—What Are the Next Steps? Sleep, 34(9), 1149-1150. https://doi.org/10.5665/sleep....

Pigeon, W.R., Pinquart, M., & Conner, K. (2012). Meta-analysis of sleep disturbance and suicidal thoughts and behaviors. The Journal of Clinical Psychiatry, 73(9), e1160-e1167. https://doi.org/ 10.4088/JCP.11r07586

Porras-Segovia, A., Pérez-Rodríguez, M., López-Esteban, P., Courtet, P., Barrigón, M.L., López-Castromán, J., Cervilla, J.A., & Baca-García, E. (2019). Contribution of sleep deprivation to suicidal behaviour: A systematic review. Sleep Medicine Reviews, 44, 37-47. https://doi.org/10.1016/j.smrv...

Roberge , E.M., Bryan, C.J., Peterson, A., & Rudd, M.D. (2019). Variables associated with reductions in insomnia severity among acutely suicidal patients receiving brief cognitive behavioral therapy for suicide prevention. Journal of Affective Disorders, 252, 230-236. https://doi.org/10.1016/j.jad....

Russell, K., Allan, S., Beattie, L., Bohan, J., MacMahon, K., & Rasmussen, S. (2019). Sleep problem, suicide and self-harm in university students: A systematic review. Sleep Medicine Reviews, 44, 58-69. https://doi.org/10.1016/j.smrv...

Tae, H., Jeong, B.R., & Chae, J. (2019). Sleep problems as a risk factor for suicide: Are certain specific sleep domains associated with increased suicide risk? Journal of Affective Disorders, 252, 182-189. https://doi.org/10.1016/j.jad....

Meer nieuwsartikels

TT opleiding maart 2025

Groepstraining bij suïcidaliteit: vorming voor hulpverleners

VLESP - 5/02/2025

Het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie plant in maart 2025 een tweedaagse opleiding voor hulpverleners om groepstraining te kunnen geven aan personen met suïcidegedachten: de Toekomstgerichte Training.

Webinar LOES kopie

Gratis webinars LOES (Leidraad Opvang en Evaluatie Suïcidaliteit)

VLESP - 14/01/2025

Ben je op zoek naar duidelijke handvatten bij de eerste opvang van suïcidale personen en/of na een zelfmoordpoging?

Ben je op zoek naar een instrument dat bijdraagt tot een goede risico-inschatting en ondersteuning biedt bij het realiseren van zorgcontinuïteit?

Schrijf je in voor een LOES-webinar!

Schermafbeelding 2024 11 29 om 15 29 39

Deel jouw ervaringen als naaste van iemand die aan zelfmoord denkt

VLESP - 4/12/2024

Naasten van mensen die aan zelfmoord denken spelen vaak een belangrijke rol in de ondersteuning van deze persoon. Anderzijds is iemand met zelfmoordgedachten ondersteunen niet altijd evident en kunnen naasten zelf ook noden ervaren. Om een beter zicht te krijgen op de noden en ervaringen van naasten voert het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) momenteel een nodenbevraging uit.