Suïcidepreventie in de huisartsenpraktijk
De huisarts speelt een belangrijke rol in de preventie van zelfdoding. Zowel wat betreft het detecteren en bespreken van suïcidaliteit, als in de verdere opvolging van de suïcidale patiënt. In de leidraad zorgcontinuïteit voor suïcidale personen worden enkele mogelijke taken van de huisarts omschreven en in de richtlijn detectie en behandeling van suïcidaal gedrag staan enkele aanbevelingen rond concreet hulpverlenend handelen in deze situatie. Op deze pagina worden kort de belangrijkste elementen aangehaald.
Detectie van suïcidaal gedrag
Huisartsen hebben een belangrijke rol in het detecteren van signalen en bespreekbaar maken van zelfmoordgedachten. Zeker bij risicogroepen (bv. patiënten met depressieve symptomen, middelenmisbruik, een chronische ziekte of patiënten die in een ernstige psycho-sociale crisis verkeren of een suïcidepoging hebben gedaan), moet men alert zijn voor signalen. Wanneer signalen opgemerkt worden is het belangrijk dat de aanwezigheid van zelfmoordgedachten en eventuele zelfmoordplannen concreet bevraagd wordt. Op basis daarvan kan de ernst van het suïciderisico geformuleerd worden en de meest gepaste interventie opgestart worden.
Aandachtspunten bij begeleiding
- Een eerste belangrijk basisprincipe bij de begeleiding van suïcidale personen is het maken van contact.
- Daarnaast is ook het bevorderen van de veiligheid belangrijk. Bespreek medicatiegebruik, schrijf geen te grote dosissen voor en ga samen met de patiënt na hoe die zijn of haar omgeving suïcideveilig kan maken.
- Ten derde bevelen we ook aan om ook de naasten van de patiënt te betrekken bij de begeleiding. Zij beschikken vaak over nuttige informatie over de patiënten, maar kunnen ook hulp en steun bieden aan de suïcidale persoon.
- Een vierde basisprincipe ten slotte is de continuïteit van zorg. Zorg voor een goede follow-up en informatiedoorstroming bij doorverwijzing.
De huisarts als sleutelfiguur in de zorgcontinuïteit
Door de laagdrempeligheid en de vertrouwensband met de patiënt en zijn naasten, kan de huisarts een continue factor vormen in de zorg. De huisarts kan actief de verwijzing opvolgen en de therapietrouw bevorderen. In het geval de patiënt afhaakt in de zorg, kan de huisarts een actieve outreachende rol opnemen.
Opvang na een suïcidepoging
Wanneer je als eerste hulpverlener ter plaatse komt na een poging is het belangrijk dat je de persoon in veiligheid brengt, basiszorg geeft en indien nodig de nooddiensten inschakelt. Laat de patiënt niet alleen tot de nooddienst ter plaatse is.
Daarnaast is het belangrijk dat je de poging en aanleidende factoren bespreekt om eventuele nog aanwezige risicofactoren in kaart te brengen. Ga samen met de patiënt na wat de meest aangewezen vervolgzorg is en bereidt de patiënt voor op een eventuele nieuwe crisissituatie door samen een safetyplan op te maken.
Ondersteuning voor huisartsen
Kom je in contact met een suïcidale persoon en wil je graag even afstemmen over de aanpak? Dan zijn er twee mogelijkheden:
ASPHA
Je bent bezorgd om een patiënt en je wil zo snel mogelijk met iemand hierover praten? Dan kan je terecht de ASPHA hulplijn. ASPHA staat voor Advies SuïcidePreventie voor Huisartsen en Andere hulpverleners. Je kan er terecht voor advies over het begeleiden van suïcidale personen, hun omgeving en nabestaanden van zelfdoding.
Suïcidepreventiewerking van de Centra voor Geestelijke Gezondheid
Voor minder urgente vragen of voor vragen die gelinkt zijn aan een bepaalde provincie of regio kan je voor een telefonisch of online consult ook terecht bij de Suïcidepreventiewerking van de Centra voor Geestelijke Gezondheid. Samen met jou bespreken ze de situatie en denken mee na over te zetten stappen.
Ondersteuning door CGG-SP
- Advies en consult
- Ondersteuning bij een suïcidepreventiebeleid
- Participatie in de netwerken Geestelijke Gezondheid i.k.v. zorgcontinuïteit
- Vormingen aan intermediairs
- In elke provincie
Ondersteuning door ASPHA
ASPHA staat voor Advies SuïcidePreventie voor Huisartsen en Andere hulpverleners. Je kan ASPHA telefonisch contacteren, alsook via mail.
- Elke werkdag tussen 9u en 21u
- Ook via mail
- Voor hulpverleners
Vormingen en lezingen
Deskundigheidsbevordering bij huisartsen is één van de meest efficiënte strategieën om zelfmoord te voorkomen. Neem dus zeker een kijkje in onze ruime vormingen en kennisaanbod.
Daarnaast kunnen huisartsenkringen en LOK's bij CGG-SP terecht voor een vorming op maat.
Meer informatie over suïcidepreventie door huisartsen is ook te vinden op de website van Domus Medica.
Publicaties
Sjabloon risicoformulering
Om het suïciderisico van een suïcidale persoon in te schatten, te formuleren en te delen met andere betrokken hulpverleners, kan gebruik gemaakt worden van dit sjabloon.
Deze tools kunnen jou helpen
SP-Reflex
Aan de hand van e-learningmodules en oefeningen leert de SP-Reflex hoe je als hulpverlener de suïcidepreventie richtlijnen in de praktijk omzet.
Safety Plan
Een safety plan of veiligheidsplan helpt je om in zes stappen een crisis te overbruggen.
Sjabloon risicoformulering
Om het suïciderisico van een suïcidale persoon in te schatten, te formuleren en te delen met andere betrokken hulpverleners, kan gebruik gemaakt worden van dit sjabloon.