Factsheet gezins- en familiedrama's
Deze factsheet geeft een overzicht van cijfers, factoren, preventiestrategieën en aandachtspunten specifiek voor deze doelgroep.
Cijfers
- Met gezinsdrama's bedoelen we situaties waarbij een persoon zelfmoord pleegt en hierbij ook andere gezinsleden doodt, dit kunnen zowel de kinderen als de partner zijn.
- Over het algemeen komen gezinsdrama's zelden voor. Cijfers in Europa variëren tussen 0.05 per 100 000 tot 0.2 per 100 000 (Liem & Pridemore, 2012).
- In Vlaanderen blijkt de meerderheid (86%) van de daders mannelijk te zijn, de meerderheid van de slachtoffers zijn echter vrouwen (83%) (De Koning & Piette, 2010).
Factoren
Aan de basis van gezins- en familiedrama's ligt nooit één oorzaak of factor. Net als zelfmoord en zelfmoordgedachten ontstaan deze situaties altijd vanuit een wisselwerking tussen tal van genetische, biologische, psychologische en sociale factoren. Veel voorkomende triggers van een familiedrama zijn (Van Puyenbroeck, 2016):
- financiële problemen
- psychische problemen, al dan niet in combinatie met middelenmisbruik
- echtscheiding/relatiebreuk
Onderzoek naar oorzaken en risicofactoren voor gezins- en familiedrama's is schaars. De zelfdoding lijkt evenwel te primeren: de doding wordt niet zonder de zelfdoding overwogen of is op één of andere manier bijkomstig (Panczak et al, 2013).
Kenmerken van gezinsdrama's wereldwijd zijn (Bell & McBride, 2010):
- een intieme relatie tussen dader en slachtoffer(s)
- een mannelijke dader
- een vrouwelijk slachtoffer
- een jonger slachtoffer
- een dader met een psychiatrische voorgeschiedenis
Preventie
Initiatieven rond relatiebemiddeling en het wegwerken van het taboe op geestelijke gezondheidsproblemen worden aangeraden (van Puyenbroeck, 2016).
Daarnaast dient er te worden ingezet op professionalisering van hulpverleners en een gecoördineerde aanpak tussen de verschillende hulpdiensten (van Puyenbroeck, 2016).
Zowel voor zelfdoding als voor intrafamiliale doding worden copycat-effecten beschreven. Kort na mediaberichtgeving blijken zich soms gelijkaardige gevallen voor te doen waarbij individuen zich identificeren met het verhaal en zelfdoding of intrafamiliale doding als uitweg zien. Ook hierbij kunnen de mediarichtlijnen gevolgd worden (zie aandachtspunten).
Gezins- en familiedrama's brengen vaak hevige emoties, ongeloof en vele vragen met zich mee. Er dient dan ook te worden voorzien in opvang van betrokkenen en nabestaanden.
Er wordt aangeraden om na een incident een case-analyse te ondernemen om na te gaan wat er is misgelopen in het gezin ondanks de bestaande hulp- en dienstverlening (van Puyenbroeck, 2016)
Aandachtspunten
- Pogingen en dreigementen tot het plegen van een gezins- of familiedrama moeten steeds serieus genomen worden.
- Volg in communicatie over zelfmoord altijd de mediarichtlijnen.
- Vermeld steeds waar mensen terechtkunnen voor hulp: www.zelfmoord1813.be.
Meer weten?
Het rapport van Van Puyenbroeck (2016) bevat een analyse van ervaringen van hulpverleners met gezinsdrama's en aanbevelingen voor preventie.
Alle aangehaalde bronnen zijn op vraag beschikbaar. Voor meer informatie of advies kan u terecht bij VLESP, het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie.