Zelfmoord bij jongeren

Aan de basis van zelfmoordgedachten en zelfmoord ligt nooit één oorzaak of factor. Zelfmoord en zelfmoordgedachten ontstaan altijd vanuit een wisselwerking tussen tal van genetische, biologische, psychologische en sociale factoren.

• Psychologische factoren: er zijn verschillende psychologische factoren die kunnen bijdragen tot het ontstaan van suïcidaal gedrag bij kinderen en jongeren. Onderzoek wijst op de rol van volgende factoren: impulsiviteit, prikkelbaarheid, perfectionisme, ruminatie (piekeren), hopeloosheid, waardeloosheid en maladaptieve coping vaardigheden (Benarous et al., 2019; Bilsen, 2018; Carballo et al., 2020; Colmenero-Navarrete et al., 2022; McHugh et al., 2019; Smith et al., 2018; Witt et al., 2019).

• Genderidentiteit en seksuele oriëntatie: LGBTI+ jongeren hebben een sterk verhoogd risico op het ontwikkelen van suïcidale gedachten en gedrag (Hatchel et al., 2021). Omwille van hun seksuele oriëntatie of genderidentiteit moeten zij vaak opboksen tegen stigmatisering en worden ze vaak slachtoffer van pesten en geweld (King et al., 2008; Williams et al., 2021).

• Psychische problemen: Suïcidaal gedrag komt vaak voor in de context van een psychische problematiek (Arsenault et al., 2004), met name bij stemmingsstoornissen, ontwikkelingsstoornissen (zoals autisme en ADHD), en middelenafhankelijkheid/misbruik (Fleischmann et al., 2005).

• Ingrijpende gebeurtenissen: studies tonen aan dat jongeren die pestgedrag, geweld of verlieservaringen meemaken een verhoogd risico hebben op suïcide (Bilsen, 2018; Cha et al., 2018; Koyanagi et al., 2019).

• Blootstelling aan suïcide: Blootstelling aan een suïcide in de omgeving (bij familie, vrienden of andere naasten) of aan expliciete content over suïcide in de media kan voor kwetsbare jongeren het risico verhogen om ook zelf suïcidale gedachten of gedrag te ontwikkelen (Hawton et al., 2020; Vancayseele, 2023). Daarnaast hebben jongeren een verhoogd risico op kopieer/imiteer gedrag (Gould et al., 2003).

• Zelfmoordgedachten of -pogingen van jongeren moeten altijd ernstig genomen worden.
  

• Ondoordachte berichtgeving, films, theatervoorstellingen en televisieseries waarin het thema zelfmoord aan bod komt, kunnen bij kwetsbare jongeren zelfmoordgedachten versterken of de drempel tot een zelfmoordpoging verlagen (Hawton et al., 2020; (Niederkrotenthaler et al., 2020).
  Om journalisten en fictiemakers te ondersteunen hierbij werden mediarichtlijnen en adviezen voor fictiemakers ontwikkeld. Specifiek voor scholen zijn er ook richtlijnen voor het omgaan met media.

• Jongeren zijn extra kwetsbaar voor clustersuïcides, dat wil zeggen dat er meerdere zelfmoorden of zelfmoordpogingen zijn binnen een beperkte tijdsperiode en/of in dezelfde regio, vaak door mensen die elkaar kennen (Hawton et al., 2020).
  

• Ook sociale media kunnen een rol spelen. Hier vind je tips over hoe je onrustwekkende berichten op sociale media kan herkennen en er gepast op kan reageren.