Ga verder naar de inhoud

Oorzaken en suïcidaal proces

Zelfmoordgedachten hebben nooit slechts één oorzaak, maar ontstaan door een wisselwerking van biologische, psychologische en sociale factoren. Zelfmoordgedachten evolueren ook niet lineair, maar met ups en downs. Aan een zelfmoord gaat altijd een heel proces vooraf. Op deze pagina lees je meer over hoe zelfmoordgedachten zich kunnen ontwikkelen en evolueren.


Nooit één oorzaak

Zelfmoordgedachten ontstaan telkens vanuit een combinatie van een bepaalde kwetsbaarheid (deze kan genetisch, (neuro)biologisch of psychologisch van aard zijn) met het meemaken van stresserende levensgebeurtenissen (bv. sociale of psychische problemen). Zelfmoordgedachten ontstaan dan ook nooit vanuit een reactie op één situatie of gebeurtenis (bv. een pestsituatie, relatiebreuk, ontslag,...), er is altijd meer aan de hand.

Deze video illustreert de complexiteit aan factoren die tot suïcidaal gedrag kunnen leiden.

Verklarend model

Verklarende modellen

De figuur hiernaast schetst het integratief verklarend model voor suïcidaal gedrag (van Heeringen, 2007) dat mogelijke kwetsbaarheidsfactoren, stressfactoren, risico verhogende factoren en beschermende factoren weergeeft

Enkele voorbeelden van risicofactoren - dit zijn factoren die de kans doen toenemen dat iemand zelfmoord zal overwegen - zijn:

  • Genetische en (neuro)biologische factoren (vb. een verminderde serotonerge werking). Lees meer in onze factsheet over neurobiologische factoren.
  • Psychologische factoren zoals zwart-wit denken, een negatief zelfbeeld hebben, een sterke hopeloosheid of impulsiviteit.
  • Sociale problemen of stresserende levenservaringen (vb. iemand dierbaar verliezen, werkloosheid, geconfronteerd worden met geweld of misbruik).
  • Psychische problemen (vb. een depressie, eetstoornis, drugsmisbruik) of lijden aan een fysieke aandoening (vb. een medische aandoening die chronische pijn veroorzaakt).

Gelukkig zijn er ook beschermende factoren die de kans kunnen verkleinen dat een persoon zelfmoord overweegt. Voorbeelden zijn:

  • Beschikken over voldoende veerkracht, een positief zelfbeeld hebben of goede probleemoplossende vaardigheden hebben.
  • Beschikken over sociale steun van vrienden en/of familie.
  • Een positieve attitude hebben ten aanzien van hulp zoeken en kunnen beroep doen op toegankelijke laagdrempelige hulp.

Meer over dit en andere theoretische modellen lees je in de richtlijn 'Detectie en behandeling van suïcidaal gedrag' (VLESP, 2017; vanaf p. 22).

Het suïcidale proces

  • Suïcidale gedachten en gedrag evolueren in pieken en dalen en kunnen beschouwd worden als een proces dat kan gaan van eerste gedachten, naar meer concrete plannen en soms kan leiden tot het uitvoeren van een suïcide(poging).
  • Zo'n proces is erg verschillend van persoon tot persoon. Het kan starten met een wens om tijdelijk te kunnen ontsnappen aan een problematische situatie. Zelfmoordgedachten kunnen verdwijnen na een tijd, maar kunnen ook opnieuw opduiken bij een nieuwe confrontatie met stresserende gebeurtenissen.
  • Bekijk de video die toont hoe zo'n suïcidaal proces kan verlopen.