Factsheet zelfmoord en schizofrenie
Deze factsheet geeft een overzicht van cijfers, factoren, preventiestrategieën en aandachtspunten specifiek voor deze doelgroep.
Cijfers
- De geschatte prevalentie van zelfdoding bij mensen met schizofrenie is 579/100 000, wat meer dan 50 keer hoger is dan de globale rate in de algemene populatie (Hor & Taylor, 2010).
- De lifetime (ooit in het leven) prevalentie van overlijden door zelfdoding schommelt tussen de 4-13% bij mensen met schizofrenie, terwijl de rates van zelfmoordpogingen bij patiënten met schizofrenie variëren van 18% tot 55% (Sher & Kahn, 2019).
- Meerdere studies toonden aan dat schizofrenie de levensduur met ongeveer 10 jaar verkort. Zelfmoord is dan ook de grootste oorzaak van de verminderde levensverwachting bij personen met schizofrenie (Sher & Kahn, 2019).
- Schizoïde neigingen zijn een belangrijke risicofactor voor suïcidaal gedrag (Levi-Belz et al., 2019).
Factoren
Aan de basis van zelfmoordgedachten en zelfmoord ligt nooit één oorzaak of factor. Zelfmoord en zelfmoordgedachten ontstaan altijd vanuit een wisselwerking tussen tal van genetische, biologische, psychologische en sociale factoren. Volgende factoren verhogen het suïciderisico bij mensen met schizofrenie (Hor & Taylor, 2010; Popovic et al., 2014, Sher & Kahn, 2019):
- jong, man, hoog opleidingsniveau
- zelfdodingen in de familie
- eerdere zelfmoordpogingen of zelfmoordgedachten, depressieve symptomen, hopeloosheid, middelenmisbruik, affectieve symptomen
- aantal psychiatrische aanmeldingen
- hallucinaties en wanen, inzicht hebben in ziektebeeld, recente start van aandoening, oudere leeftijd bij start van aandoening
De enige consistente beschermende factor die het suïciderisico bij mensen met schizofrenie verlaagt, is de toegang tot en naleving van een effectieve behandeling (Hor & Taylor, 2010; Sher & Kahn, 2019).
Preventie
Risicogroepen binnen de populatie van mensen met schizofrenie identificeren, depressie en middelenmisbruik behandelen en de best beschikbare behandeling voor psychotische symptomen kunnen zelfmoord bij mensen met schizofrenie voorkomen (Hor & Taylor, 2010; Sher & Kahn, 2019).
Een derde van de zelfdodingen bij mensen met schizofrenie gebeurt tijdens of binnen een week na een psychiatrische opname, dus in die periode is extra waakzaamheid en opvolging noodzakelijk (Popovic et al., 2014).
In Vlaanderen werd in het kader van het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie ingezet op de vroegtijdige detectie en interventie van psychotische stoornissen om zo de verdere ontwikkeling van de stoornis te vermijden en hieruit voortvloeiende zelfmoordgedachten te voorkomen (meer info: www.vdip.be).
Aandachtspunten
- Zelfmoord komt meer voor bij schizofrene personen in opname en de risicofactoren voor zelfdoding verschillen bij residentiële en ambulante patiënten (Popovic et al, 2014).
- Volg in communicatie over zelfmoord altijd de mediarichtlijnen.
- Vermeld steeds waar mensen terechtkunnen voor hulp: www.zelfmoord1813.be
Meer weten?
Review van risicofactoren voor zelfmoord bij personen met schizofrenie met aanbevelingen voor de klinische praktijk: Popovic et al. (2014). Risk factors for suicide in schizophrenia: Systematic review and clinical recommendations. Acta Psychiatrica Scandinavica 1-9.
Alle aangehaalde bronnen zijn op vraag beschikbaar. Voor meer informatie of advies kan u terecht bij VLESP, het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie.