Factsheet zelfmoord en pijn
Deze factsheet geeft een overzicht van cijfers, factoren, preventiestrategieën en aandachtspunten specifiek voor deze doelgroep.
Cijfers
- Mensen met matige tot ernstige (chronische) pijnklachten hebben meer kans om zelfmoordgedachten te ontwikkelen, ongeacht of er nog andere psychische problemen aanwezig zijn en suïcidaliteit in het verleden. Het risico is nog hoger voor mensen die door hun pijnklachten belemmerd worden in hun alledaagse bezigheden (de Heer et al., 2020; Hassett et al., 2014).
- De prevalentie van chronische pijn bij mensen die overleden zijn door suïcide stijgt doorheen de tijd en bedroeg meer dan 10% in 2014 (Petrosky et al., 2018).
- Een ander soort van pijn die het suïciderisico sterk verhoogt, zelfs zonder een gediagnosticeerde psychische stoornis, is de mate van mentale pijn die mensen met zelfmoordgedachten ervaren (Verrocchio et al., 2016; Levi-Belz et al., 2018). Vooral de onomkeerbaarheid van die pijn, een gevoel van leegheid en een gebrek aan controle blijken bepalend te zijn bij de overgang van zelfmoordgedachten naar zelfmoordgedrag (Levi-Belz et al., 2018).
- De pijngrens en angst voor pijn zijn belangrijke factoren die de bekwaamheid tot het ondernemen een suïcidepoging bepalen (Smith et al., 2016).
Factoren
Aan de basis van zelfmoordgedachten en zelfmoord ligt nooit één oorzaak of factor. Zelfmoord en zelfmoordgedachten ontstaan altijd vanuit een wisselwerking tussen tal van genetische, biologische, psychologische en sociale factoren.
- Het verhoogde risico door pijnklachten wordt niet volledig verklaard door de aanwezigheid van een psychische aandoening (de Heer et al., 2020), al spelen factoren als depressie en middelenmisbruik wel een rol (Hassett et al., 2014).
- Naast de belemmering die pijnklachten met zich meebrengen, ontwikkelen mensen met (chronische) pijn ook een hogere pijngrens wat het suïciderisico verhoogt (Smith et al., 2016).
- Ook het gebruik van pijnstillers verhoogt het suïciderisico (Ilgen, 2018).
Preventie
Gezien de sterke link tussen pijnklachten en zelfmoordgedachten en zelfmoordpogingen dient men bij mensen met pijnklachten extra alert te zijn voor signalen van zelfmoordgedachten (de Heer et al., 2020; Hassett et al., 2014).
Om het risico in te schatten moet ook aandacht gaan naar de mentale pijn die mensen ervaren (Verrocchio et al., 2016; Levi-Belz et al., 2018), in het bijzonder naar de onomkeerbaarheid van die pijn, gevoelens van leegheid en de ervaring van cognitieve verwardheid (Levi-Belz et al., 2018).
Aandachtspunten
- Volg in communicatie over zelfmoord altijd de mediarichtlijnen.
- Vermeld steeds waar mensen terechtkunnen voor hulp: www.zelfmoord1813.be
Meer weten?
Alle aangehaalde bronnen zijn op vraag beschikbaar. Voor meer informatie of advies kan u terecht bij VLESP, het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie.