Factsheet zelfmoord en cultuur
Deze factsheet geeft een overzicht van cijfers, factoren, preventiestrategieën en aandachtspunten specifiek voor deze doelgroep.
Cijfers
Zowel in suïcidecijfers, gebruikte suïcidemethoden als in risicofactoren zien we grote culturele verschillen. Onder culturele verschillen verstaan we hier verschillen die samenhangen met etnische achtergrond, religie en woonplaats.
- Opvallend is dat personen van Turkse, Marokkaanse en Italiaanse origine minder zelfmoordgedrag vertonen dan personen van Belgische origine (Bauwelinck, 2016). Daarnaast zien we echter ook dat de zelfmoordcijfers bij etnische minderheden van de tweede generatie opmerkelijk hoger liggen dan bij de eerste generatie (Bauwelinck, 2016).
- In België zien we ook regionale verschillen in suïcidecijfers, die onder meer te verklaren zijn door culturele verschillen (Statbel, 2016).
- Mensen die religieus zijn hebben een lagere risico om te overlijden door zelfmoord (Gearing & Lizardi, 2009; Stack & Kposowa, 2011; Wu et al., 2015).
Factoren
Aan de basis van zelfmoordgedachten en zelfmoord ligt nooit één oorzaak of factor. Zelfmoord en zelfmoordgedacthen ontstaan altijd vanuit een wisselwerking tussen tal van genetische, biologische, psychologische en sociale factoren.
- Binnen de groep van mensen met een andere etnische achtergrond vormen jonge vrouwen, vluchtelingen en asielzoekers extra kwetsbare groepen (Amiri, 2020; Bhugra et al., 2014; Forte et al., 2018).
- Zowel ervaringen in het thuisland, het migratieproces zelf als moeilijkheden na aankomst kunnen de kwetsbaarheid van migranten verhogen (Bhugra et al., 2014; Forte et al., 2018). Socio-economische factoren (sociale uitsluiting, discriminatie, armoede) spelen een belangrijke rol (Forte et al., 2018).
- Verschillen in cijfers liggen waarschijnlijk aan verschillen tussen culturen in attitudes naar zelfdoding, maar meer onderzoek en theorieen over culturele verschillen bij zelfdoding is nodig (Bauwelinck, 2016).
- Religie kan naast een beschermende factor ook een risicofactor zijn, bijvoorbeeld bij sterke religieuze druk of verstoting door de religieuze gemeenschap (Kelly, 2011; Ginges et al., 2009; Exline et al., 2000).
Preventie
Therapievormen en preventiemethodieken die op een Westers model gebaseerd zijn, zijn niet altijd even toepasbaar/effectief bij mensen met een niet-Westerse achtergrond (Bughra et al., 2014; Rathod et al., 2018; Norcross & Wampold, 2018). Zo kunnen culturele verschillen in de conceptualisatie van ziekte en gezondheid en taalproblemen een drempel vormen. Studies tonen dat het cultureel aanpassen van behandeling en rekening houden met culturele aspecten effectief zijn (Norcross & Wampold, 2018; Rathod et al., 2018). Culturele sensitiviteit van hulpverleners en methodieken is dan ook noodzakelijk.
Aandachtspunten
- In sommige culturen is zelfdoding een taboe, waardoor het moeilijker is voor suïcidale personen om erover te spreken of hulp te zoeken.
- Volg in communicatie over zelfmoord altijd de mediarichtlijnen.
- Vermeld steeds waar mensen terechtkunnen voor hulp: www.zelfmoord1813.be
Meer weten?
Alle aangehaalde bronnen zijn op vraag beschikbaar. Voor meer informatie of advies kan u terecht bij VLESP, het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie.